Leerplan:

• Deel 1: Inleiding – Aanleiding – Voorbeeld 1 – Nawoord
• Deel 2: Inleiding – Voorbeeld 2 – Les 1 – Ontboezeming – De ijsberg
• Deel 3: Twee pijlers – Oorzaak – Persoonlijk voorbeeld – De keuze
• Deel 4: Methoden – Een laatste warheid – Roots – De kern – Nawoord

.

Twee pijlers: De ontboezemingen over mijn gezondheid in deel 2 van deze cursus hebben een functie. Ze laten zien dat een echte radicale beweging alleen maar mogelijk is als deze niet alleen bedacht wordt, maar zich ook echt fysiek manifesteert. Beethoven kon juist dankzij zijn doofheid nóg mooiere muziek componeren. De gekwelde Vincent van Gogh sneed zich een oor af terwijl hij een uiterst productieve impressionistische periode doormaakte. Gordon heeft ondanks manisch destructieve relaties een geweldig succesvol album vol kunnen blèren. Zo heeft mijn fysiek mindere gesteldheid een grote rol gespeeld bij het inzicht hoe een verandering tot stand komt. Fundamentalisme is gestoeld op twee pijlers: extreem gedachtegoed in combinatie met lichamelijk lijden. Ziehier, de voedingsbodem voor de ware radicalisering.

Oorzaak:
– Waaraan merk ik dat dit proces heeft plaatsgevonden?
– Hoe zijn mijn opvattingen over de wereld, zoals ik die dacht te kennen, aan het wankelen gebracht?
– Waardoor dreigde de ijsberg te kantelen waarbij de lelijke, afgevreten kant boven water zichtbaar zou worden?

Allemaal vragen die beantwoord kunnen worden door op zoek te gaan naar de oorzaken. Welnu, mijn geloof in rechtvaardigheid en gezond verstand is getart door de recente ontwikkelingen op politiek vlak. Om een paar voorbeelden te noemen: De overwinning in de Verenigde Staten van een uiterst immorele presidentskandidaat lijkt allerlei doemscenario’s in werking te zetten. Waar ik al mijn hele volwassen leven lang het dagelijks nieuws volg, haak ik nu af. Ik wil het niet meer tot me nemen. De dreiging, het immorele gedachtegoed, de controverses. Ik wil me radicaal richten op de waardevolle mooie dingen.
Ook in eigen land is het verval groot. Na een lange regeerperiode van geldbeluste liberalen, die ook nog eens behept waren met zeer inactieve herinneringen, hoopte ik eindelijk op een ommekeer. Die ommekeer is er gekomen, maar het bleek nog slechter te kunnen. Met de eenmanspartij van Geert Wilders is er een populistische, conservatieve en soms ronduit uitsluitende en racistische koers ingeslagen. Letterlijk worden genderissues, milieukwesties en het koloniale verleden ‘geneuzel’ genoemd.
Voordat dit stukje nu een met politiek overladen epistel wordt, wil ik dat laatste punt, het koloniale verleden, nog even vanuit mijn persoonlijke beleving toelichten. Koning Willem Alexander bood namens de Nederlandse staat, ruim een jaar geleden, excuses aan voor het slavernijverleden. Het leek mij een mooi en logisch gebaar dat je, na iets stouts te hebben gedaan zoals landjepik, grondstoffen stelen, volkeren uitmoorden en mensen tot slaaf maken, dat je dan ‘Sorry’ kan zeggen. Ik heb het zelf ook wel eens gezegd. Waarschijnlijk veel te weinig want zo goed ken ik mezelf nou ook weer niet, maar het is toch helemaal ok dat je, na een fout of verkeerde inschatting, je verontschuldigingen aanbiedt bij de beschuldigde of benadeelde partij. Geert Wilders dacht (en denkt) daar anders over want die reageerde op Twitter met de opmerking: ‘Excuses, maar NIET namens mij!’

Persoonlijk voorbeeld: Ik wil iets vertellen over mijn persoonlijke beleving met betrekking tot slavernij. Ik hoop niet dat ik iemand verdriet doe met het ophalen van zaken uit het verleden, maar toch weet ik een voorbeeld te vertellen wat mij raakt en wat ook te maken heeft met mensontering. Tijdens de tweede wereldoorlog werd een zeventienjarige jongen, tezamen met zijn twee oudere broers, in een door de Duitse bezetter georganiseerde razzia, op transport naar Duitsland gezet. Aldaar werkte hij het laatste oorlogsjaar als dwangarbeider en was hij een minuscuul radertje in de fascistische moordmachine die het Duitse rijk toen was. Hoe de oorlog is afgelopen weten we gelukkig allemaal, maar het heeft heel veel mensenlevens gekost. Toen de eerste berichten van de naderende bevrijding de ronde deden, ging de oudste broer op weg naar Nederland. Onderweg raakte hij, bij de laatste frontgevechten tussen bezetter en geallieerden, dodelijk gewond. De twee jongere broers konden korte tijd later, via allerlei omwegen, veilig terugkeren naar hun ouderlijk huis. De jongste van het stel, verstoken van familie en vrienden 18 jaar geworden tijdens de Arbeitseinsatz, was Jan Cornelis Harmans, mijn vader. Hij, zijn broers en vele anderen waren dwangarbeiders, slaafjes van de Duitsers. In de gouden eeuw heeft Nederland op een nog veel grotere schaal mensen uit hun koloniën gedeporteerd en uitgebuit. Die mensen noemde men slaven. Wat een lelijk woord eigenlijk. Ik begrijp heel goed dat de nazaten van de mensen die het betroffen, niet willen dat hun voorouders ‘slaven’ worden genoemd. Ze waren geen slaaf, ze werden tot slaaf gemaakt. Daarom is het belangrijk om het met die woorden te zeggen: tot slaaf gemaakten. Met betrekking tot de dwangarbeid voelde de Duitse regering zich, jaren later, verantwoordelijk voor haar misdaden uit het verleden. Ze probeerde, in ieder geval in moreel opzicht, iets recht te zetten door “Die Wiedergutmachung”. Dit hield het erkennen van haar misdaden in, het excuses maken aan een ieder die ze onrecht had aangedaan en soms een geldelijke vergoeding uitkeren voor het toegebrachte lijden aan de oorlogsslachtoffers.

De keuze: Tot zover mijn gedachten met betrekking tot ons slavernijverleden. De koning zei: ‘Sorry’, maar volgens Wilders was dat totaal overbodig. Op die manier probeerde hij zich populair te maken bij mensen die al dat geneuzel over vroeger toch al niet zo belangrijk vinden. Mensen zonder historisch besef. Mensen die niet snappen dat het schofferen van slachtoffers onkies is. Het zou een kleine minderheid moeten zijn die zich door dergelijke populistische praat laten paaien, maar de PVV heeft bij de verkiezingen van vorig jaar de meeste Nederlandse kiezers voor zich gewonnen. Geert was ook één van de eersten die Donald feliciteerde met zijn overwinning. En hierbij heb ik het niet over de laatste ontwikkelingen in Duckstad, maar over de echte, grote wereld. De wereld die een machtig mooie kans op de eerste vrouwelijke, zwarte president in dat machtige Amerika om zeep heeft geholpen. Zo achterlijk, bang en racistisch is die nieuwe wereld dus geworden, of misschien altijd al geweest. Toen ik op 6 november in de onderbalk van het ochtendnieuws, de stemmen waren nog lang niet allemaal geteld, die felicitaties van Wilders aan het adres van Trump las, wist ik het opeens: Ik. Moet. Een. Keuze. Maken. Ik moet mij radicaal afkeren van dat deel van de wereld waar de ruziemakers, de grootsmoelen, de populisten, de paaiers, de dienst uit maken. Op hetzelfde moment heb ik dan ook de televisie uitgezet. Ik wil geen energie meer verkwisten aan demagogie. Ik wil vanaf nu het ‘lelijke’ wegfilteren en vooral het ‘Waardevolle’ aandacht geven. Wanneer me dat lukt dan heb ik een, voor mij, belangrijk doel bereikt. Dan ben ik geradicaliseerd. En dat wens ik iedereen toe.

Ik besef dat de zo optimistische start van deze cursus inmiddels wat overschaduwd wordt door mijn kritiek op politiek vlak. Ik beloof u echter dat, in het laatste deel van deze cursus, de zon weer gaat schijnen. Daarbij moet ik ook wel een beetje op mijn woorden gaan passen want voor je het weet wordt er een AIVD onderzoek ingesteld naar mijn links extremistisch gedachtegoed. Krijg ik zomaar een stempel in mijn dossier, te weten: “Wordt vervolgd”.